- Chức năng nhà nước là những mặt hoạt động cơ bản của nhà nước, phù hợp với bản chất, mục đích, nhiệm vụ của nhà nước và được xác định bởi điều kiện kinh tế xã hội của đất nước trong những giai đoạn phát triển của nó.

- Nói đến chức năng nhà nước là nói đến những hoạt động của nhà nước để thực hiện những công việc mà nhà nước phải làm, đó là tổ chức và quản lý các mặt của đời sống xã hội. Những công việc đó gắn liền với nhà nước mà không một thực thể nào có thể làm thay được, đồng thời, nhà nước có đủ khả năng để thực hiện.

- Chức năng của nhà nước luôn phản ánh bản chất của nhà nước hay do bản chất nhà nước quyết định.

- Giữa chức năng và nhiệm vụ của nhà nước vừa có sự thống nhất, vừa có sự khác biệt, đồng thời có mối liên hệ mật thiết với nhau. Nhiệm vụ của nhà nước là những công việc đặt ra đòi hỏi nhà nước phải giải quyết theo những mục tiêu đã định sẵn. Nhiệm vụ trước mắt là những công việc mà nhà nước phải giải quyết trong ngắn hạn để thực hiện một chức năng nào đó của nhà nước. Nhiệm vụ chiến lược là những vấn đề nhà nước phải giải quyết trong suốt chặng đường phát triển của đất nước.

- Giữa chức năng và vai trò của nhà nước cũng vừa có sự thống nhất, vừa có sự khác biệt. Chức năng của nhà nước thường đề cập nhà nước sinh ra để làm gì, còn vai trò của nhà nước thường đề cập đến công dụng, tác dụng của nhà nước.

- Chức năng của nhà nước trước hết phụ thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội cụ thể của đất nước trong từng thời kì phát triển của nó. Đồng thời chức năng của nhà nước cũng phụ thuộc vào bản chất, mục tiêu, nhiệm vụ của nhà nước.

- Các nhà nước có thể có nhiều chức năng, các chức năng đó có liên hệ mật thiết, chặt chẽ với nhau, việc thực hiện chức này thường có ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng khác.

- Chức năng nhà nước được thực hiện thông qua các hình thức cơ bản là xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật, bảo vệ pháp luật.

- Để thực hiện chức năng nhà nước, có hai phương pháp cơ bản là giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế.

* Ý nghĩa của việc xác định và thực hiện chức năng của nhà nước hiện nay:

- Không riêng gì giai đoạn hiện nay mà bất cứ giai đoạn nào thì việc xác định và thực hiện chức năng của nhà nước cũng là việc hết sức quan trọng. Nó quyết định đến sự phát triển và tồn vong của đất nước.

- Việc xác định chức năng nhà nước chính xác, đúng đắn, khoa học sẽ tạo tiền đề cho việc thực hiện chức năng đó trên thực tế một cách dễ dàng và hiệu quả.

Ngược lại, nếu xác định sai chức năng, sẽ dẫn đến không thể thực hiện chức năng hoặc thực hiện một cách vô nghĩa.

- Việc xác định và thực hiện chức năng của nhà nước quyết định việc nhà nước có hoàn thành nhiệm vụ của mình đối với mục tiêu đã đặt ra hay không.

- Khi chức năng nhà nước được thực hiện thành công trên thực tế, nó thúc đẩy xã hội, nhà nước phát triển. Ngược lại, nếu chức năng đó không phù hợp hoặc thực hiện không thành công trong thực tiễn thì sẽ kìm hãm sự phát triển của xã hội, đất nước, về lâu dài gây ra tình trạng bất ổn…

- VN là một NN đang trong giai đoạn quá độ lên CNXH, vì vậy các chức năng của nhà nước hướng đến xã hội nhiều hơn, phục vụ lợi ích cho đa số nhân dân lao động, từ đó giúp củng cố niềm tin trong nhân dân, đưa đất nước tiến lên CNXH. Bên cạnh đó, chức năng kinh tế cũng vô cùng quan trọng vì thực hiện tốt chức năng kinh tế giúp đất nước ta có nguồn của cải vật chất to lớn để xây dựng CNXH. Thực hiện tốt chức năng quốc phòng an ninh giúp đảm bảo chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, đảm bảo sự lãnh đạo của ĐCS dẫn dắt nước ta đi lên CNXH.

Xem thêm: 80 CÂU VẤN ĐÁP LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT HLU (download file bộ câu hỏi vấn đáp ở bài này)