Chủ đề tranh biện: 

“Có nên quy định đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên nghiệp (nghề làm đại diện) ở Việt Nam không?”

Quan điểm: Phản đối

Lập luận 1:  Quy định ĐBQH hoạt động chuyên nghiệp gây ra nhiều bất cập trong việc phân công, bố trí nhân sự trong các cơ quan, tổ chức nơi có ĐBQH đang làm việc.

- Cơ sở lập luận:

+ Dựa trên đặc thù và tính chất của chức vụ ĐBQH.

+ Dựa trên thực tế về những khó khăn trong công tác phân bổ, bổ sung các vị trí trống trong nhiệm kỳ Quốc hội mà vẫn phải đảm bảo năng lực chuyên môn và làm việc hiệu quả.

+ Dựa trên nguyên tắc về đảm bảo tính dân chủ, công bằng, minh bạch trong công tác bầu cử.

- Phân tích lập luận:

+ Mỗi công dân trước khi được trở thành một ĐBQH, họ đều có một công việc riêng của mình. Nếu quy định ĐBQH hoạt động chuyên nghiệp, thì các công dân Việt Nam khi trúng cử, họ đương nhiên sẽ phải từ bỏ nghề nghiệp, công việc hiện tại của mình để tham gia vào Quốc hội, coi “nghề làm đại diện” là một sự nghiệp lâu dài của cuộc đời. Rõ ràng, đây là một trở ngại rất lớn cho các công dân ưu tú Việt Nam khi đã trúng cử ĐBQH nếu như họ không sẵn sàng từ bỏ công việc hiện tại của mình.

+ Trong khi đó, “nghề” ĐBQH là “nghề” có nhiệm kỳ rất ngắn (Ở Việt Nam là 5 năm), và có tính đặc thù (chỉ có thể trở thành ĐBQH khi được cử tri tin tưởng, bầu cử - cũng cần nói thêm rằng, tính đặc thù này là không thể thay đổi – hay nói cách khác: Nhà nước không nên và không được phép thiết lập một cơ chế nào để một ĐBQH có thể tiếp tục trúng cử ở nhiệm kì tiếp theo ngoài con đường bầu cử công bằng, minh bạch). Nếu họ dành toàn bộ thời gian cho “nghề làm đại diện” thì sau khi hết nhiệm kỳ hoạt động của Quốc hội, công việc tiếp theo của họ sẽ là gì?  Qủa thật cũng để có thể đảm bảo hết việc làm cho những ĐBQH sau khi hết nhiệm kỳ trong bối cảnh toàn bộ 100% thành viên Quốc hội đều hoạt động chuyên trách và chuyên nghiệp. Kể cả khi có khả năng đảm bảo được hoàn toàn việc làm cho các ĐBQH hết nhiệm kỳ, thì sau một thời gian kéo dài 5 năm không công tác trong lĩnh vực đó, liệu họ có còn đảm bảo vững vàng chuyên môn để tiếp tục đảm nhận công việc? 

+ Cũng cần lưu tâm: khi một công dân trúng cử ĐBQH thì vấn đề tìm kiếm người kế nhiệm công việc hiện tại của Đại biểu cũng là một vấn đề cần đặc biệt chú ý, đặc biệt là phải tìm một người kế nhiệm đủ năng lực, chuyên môn cao – chí ít là phải tương đương với năng lực của người công dân vừa trúng cử ĐBQH. Và đương nhiên, cũng phải xem xét vấn đề phân công công việc cho người kế nhiệm này khi vị ĐBQH đã hết nhiệm kỳ và quay trở lại công tác tại cơ sở làm việc cũ. Đó là những vấn đề chồng chéo, hết sức phức tạp rắc rối và vô cùng khó xử lý nếu như quy định ĐBQH hoạt động chuyên nghiệp được thực hiện trên thực tế .

Lập luận 2: Việc đào tạo bài bản và chế độ đãi ngộ đối với ĐBQH chuyên nghiệp là vấn đề khó thực hiện trên thực tế.

- Cơ sở lập luận:

+ Dựa trên tiêu chuẩn cần thiết về chuyên môn, năng lực, phẩm chất cần có của một ĐBQH nói chung và ĐBQH chuyên nghiệp nói riêng.

+ Cơ chế đào tạo cho “nghề” có tính chất đặc thù như ĐBQH gặp nhiều mâu thuẫn.

+ Khả năng áp dụng một chế độ đãi ngộ hợp lý đối với người giữ chức vụ quan trọng như một ĐBQH .

- Phân tích lập luận:

+ Nếu coi ĐBQH hoạt động chuyên nghiệp, tức là một “nghề”, nói cách khác một công dân trước khi trở thành ĐBQH phải được đào tạo một cách quy củ về “nghề nghiệp” tương lai của mình, thì tất yếu sẽ phải thành lập các cơ sở đào tạo cho lĩnh vực này... Trong khi Quốc hội với tư cách là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, có chức năng ban hành Hiến pháp và pháp luật, mà bản chất của pháp luật là bao quát toàn bộ các lĩnh vực của đời sống xã hội và đảm bảo bám sát các lĩnh vực, từ an ninh, quốc phòng, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại… ít nhất, để có thể hoạt động chuyên nghiệp trong Quốc hội, các vị đại biểu tương lai sẽ phải học các kỹ năng về luật pháp, làm luật, giao tiếp, thuyết phục, thương lượng, thông thạo quy trình thủ tục… Nhưng những kỹ năng này đòi hỏi một quá trình lâu dài thì mới có thể thành thạo mà nhiệm kỳ của mỗi ĐBQH chỉ là 5 năm. Rõ ràng, quả thật là bất khả thi để có thể đào tạo cho các ĐBQH một chuyên môn vững vàng trong tất cả các lĩnh vực rộng lớn của đời sống với một khoảng thời gian ngắn như vậy.

+  Từ thực tiễn cho thấy, chuyên môn, kinh nghiệm, kiến thức của ĐBQH là tự bản thân tích lũy, trau dồi, học hỏi, nghiên cứu. Sự am hiểu về cuộc sống nhân dân của ĐBQH là cả quá trình đi thực nghiệm, tiếp xúc cử tri, lắng nghe ý kiến, phản hồi, tâm sự, mong muốn của nhân dân, trò chuyện với nhân dân, từ đó ĐBQH mới thấu hiểu ý chí nguyện vọng của nhân dân thì mới thay mặt nhân dân nói lên tiếng nói của mình. Những kinh nghiệm và vốn hiểu biết đó không thể có được trên sách vở hay qua một chương trình đào tạo nào hết.

+ Một vấn đề khác, là nếu coi ĐBQH là một “nghề” hoạt động chuyên nghiệp, thì họ sẽ được đào tạo cho “nghề” này vào thời điểm nào? Nếu như họ chỉ được đào tạo trong thời gian ngắn khi đã trúng cử trở thành ĐBQH, thì họ liệu có đảm bảo chuyên môn cho hoạt động trong Quốc hội – là một nơi cần vốn kiến thức sâu rộng trong tất cả các lĩnh vực hay không? Hay nếu xác định “nghề làm đại diện” là một sự  nghiệp lâu dài, thì họ sẽ phải được đào tạo ngay từ khi còn trẻ, trong các cơ sở giáo dục Đại học và sau Đại học. Vậy có khác nào là “cơ cấu” sẵn những người sẽ trở thành ĐBQH trong tương lai? Như vậy, sức mạnh của lá phiếu người dân hẳn nhiên đã giảm đi rất nhiều, người dân khi đó buộc phải bầu cho những người đã tốt nghiệp một cơ sở đào tạo cho ngành “làm đại diện”, đây là sự vi phạm nghiêm trọng vai trò làm chủ của nhân dân – vốn được quy định rất rõ trong Điều 2 Hiến pháp năm 2013.

+ Tiếp theo, nếu coi ĐBQH là một nghề thì tất yếu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường lao động nước ta. Vì khi đó, “nghề làm đại diện” đã được coi là một “công việc” lâu dài. Rõ ràng, đây là một vấn đề lớn, phức tạp cần được nghiên cứu, đánh giá kỹ càng về những hệ quả và tác động đi kèm đối với thị trường lao động.

+ Một nghề nghiệp, tất yếu cần được trả lương, và đương nhiên, chính chính quyền, hoặc Trung ương, hoặc địa phương sẽ phải trực tiếp trả lương cho các vị ĐBQH này. Tại Hoa Kỳ, nơi mà Nghị sĩ được quy định làm việc chuyên nghiệp, Thượng nghị sĩ và và hạ nghị sĩ được trả 174.000 USD một năm, trong khi các lãnh đạo được trả lương cao hơn. Chủ tịch hạ viện được 223.000 USD cho một năm. Có thể nhận thấy, mức lương của Nghị sĩ Mỹ thuộc mức cao so với bình quân thu nhập của các nghề nghiệp khác trong xã hội (điều này cũng là dễ hiểu bởi lẽ chỉ khi đảm bảo cuộc sống sinh hoạt cho các nghị sĩ thì họ mới có thể tập trung cho công việc của làm đại diện vốn khá vất vả và cần nhiều chất xám). Trở về Việt Nam, nếu ĐBQH cũng hoạt động chuyên nghiệp, thì mức lương dự kiến của họ chắc chắn cũng phải đủ đảm bảo cho cuộc sống sinh hoạt, thậm chí còn nên trả một mức lương cao hơn mặt bằng chung để họ có thể toàn tâm, toàn lực cho công việc đại biểu. Đây là một gánh nặng đè lên ngân sách Nhà nước, trong bối cảnh đất nước còn trong giai đoạn cần tiết kiệm tối đa ngân sách để phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Lập luận 3: ĐBQH phải là đại biểu đại diện cho toàn thể nhân dân, trước hết là đại diện cho một thành phần, tầng lớp cụ thể trong xã hội, không thể quy định thành một “nghề” chung. 

- Cơ sở lập luận:

+ Dựa trên những quy định về nhiệm vụ làm đại diện của ĐBQH.

+ Dựa trên nguyên tắc phải đảm bảo tính dân chủ, công bằng cho mọi tầng lớp nhân dân trong xã hội.

+ Việc tích lũy kinh nghiệm của ĐBQH phải thông qua sự làm việc trong lĩnh vực chuyên môn và tiếp xúc thực tế.

- Phân tích lập luận:

+ Một vị ĐBQH đại diện cho tiếng nói của rất nhiều người dân, và Quốc hội cần thiết phải có sự tham gia của đầy đủ các thành phần, tầng lớp trong xã hội để đảm bảo quyền lợi , ý kiến của mọi tầng lớp người dân đều được lắng nghe, giữ vững khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Thế nhưng, khi quy định ĐBQH hoạt động chuyên nghiệp, tức là các vị ĐBQH giờ đây có chung một nghề nghiệp là “nghề làm đại diện”, liệu khi đó, họ còn thực sự đại diện cho tầng lớp, bộ phận nhân dân đã bầu mình lên hay không? Chẳng hạn: một nông dân, công nhân ưu tú khi đông đảo nhân dân tin tưởng, bỏ phiếu và trúng cử ĐBQH, thì liệu họ có còn thực sự đứng về phía những người nông dân, công nhân, đứng về phía chính những người cùng tầng lớp với mình trước khi trở thành Đại biểu trong hoạt động lập pháp cũng như quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước hay không?

+ Cũng phải nói, quả thật là khá khó khăn để một vị Đại biểu hoạt động chuyên nghiệp có thể nắm bắt được sâu sắc, toàn diện, đúng bản chất những bất cập của đời sống xã hội khi chính họ không trực tiếp tham gia vào lĩnh vực đó, mà lại chủ yếu nghe ý kiến, đọc báo cáo, … của cử tri. Trong khi đó, một vị ĐBQH nếu vẫn tiếp tục công tác trong ngành nghề cũ của mình, thì hơn ai hết, chính họ cũng hiểu rất rõ những tồn tại, bất cập trong lĩnh vực công tác của mình. Từ đó, ý kiến đóng góp của họ cho hoạt động lập pháp của Quốc hội mới sâu sắc, toàn diện và đa chiều, từ chính những trải nghiệm thực tế của mình cũng như từ việc lắng nghe ý kiến của các cử tri thuộc phạm vi ảnh hưởng của lĩnh vực đó.

+ Một chức năng quan trọng được ghi nhận trong Hiến pháp của Quốc hội là hoạt động “giám sát tối cao toàn bộ hoạt động của Nhà nước, giảm sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật”. Việc quy định ĐBQH hoạt động chuyên nghiệp tất yếu sẽ dẫn đến sự suy giảm hiệu quả của việc thực hiện chức năng này. Một vị ĐBQH nếu chỉ dành toàn thời gian cho hoạt động trong nghị trường, sẽ rất khó khăn trong việc trực tiếp giám sát hoạt động của các cơ quan Nhà nước và các tổ chức xã hội khác, nhất là khi bản thân họ không còn trực tiếp công tác trong các lĩnh vực đó.

Tựu chung lại, có thể rút ra nhận xét, việc quy định ĐBQH phải dành toàn thời gian cho hoạt động “làm đại diện” mặc dù nghe qua có thể nghĩ tới một sự toàn tâm, toàn lực của Đại biểu, thế nhưng trên thực tế, việc đại diện cho tiếng nói của nhân dân không nên và không thể tách rời khỏi cuộc sống của nhân dân, không thể chỉ đọc báo cáo, giải trình của cử tri hay thư ký giúp việc. Vị ĐBQH chỉ có thể thực sự phát huy tối đa vai trò của mình trong hoạt động lập pháp, đại diện nhân dân khi chính họ cũng đang “là nhân dân”, cũng đang trực tiếp công tác, làm việc trong một lĩnh vực cụ thể, đang sống trong một khu vực dân cư với những khó khăn bất cập rất rõ ràng. Hay nói cách khác, “công việc” làm một Đại biểu trong nghị trường, làm đại biểu cho tiếng nói của nhân dân là một “công việc” rất đặc thù, đòi hỏi vị đại biểu này phải là một công dân ưu tú, tức là không thể tách rời khỏi vai trò “nhân dân”, nhưng lại cần có một sự tài năng, phẩm chất đạo đức cao để có thể xứng đáng với vai trò là “người đại diện cho cử tri cả nước’’.

Xem thêm: TỔNG HỢP BÀI TẬP NHÓM - BÀI TẬP LỚN - BÀI TẬP CÁ NHÂN - TIỂU LUẬN CÁC MÔN HLU

Nếu bạn thấy những chia sẻ của mình hữu ích thì có thể donate ủng hộ mình 01 ly trà sữa nha: BIDV 4603463395