* Khái niệm nguồn của pháp luật:

- Trong khoa học pháp lý ở Việt Nam hiện nay, tồn tại một số quan niệm khác nhau về nguồn của pháp luật. Có quan niệm cho rằng: nguồn của pháp luật là tất cả những căn cứ mà các chủ thể có thẩm quyền sử dụng làm cơ sở để xây dựng, thực hiện pháp luật, áp dụng để giải quyết những vụ việc pháp lý xảy ra trên thực tế. Theo quan điểm này, nguồn của pháp luật gồm nguồn nội dung và nguồn hình thức.

- Nguồn nội dung của pháp luật là xuất xứ, căn nguyên, chất liệu làm nên các quy định cụ thể của pháp luật. Đó là các yếu tố kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, đạo đức… của đời sống.

VD: đường lối, chính sách của Đảng, các nguyên tắc chung của pháp luật…

- Nguồn hình thức của pháp luật là phương thức tồn tại của pháp luật trong thực tế, hay là nơi chứa đựng, nơi có thể cung cấp các căn cứ pháp lý cho hoạt động của cơ quan nhà nước, nhà chức trách có thẩm quyền, các chủ thể khác trong xã hội.

VD: tập quán pháp, án lệ, văn bản quy phạm pháp luật

- Tuy nhiên, trong khoa học pháp lý và trong thực tiễn, vấn đề nguồn nội dung không có nhiều ý nghĩa nên ít được đề cập. Ngược lại, vấn đề nguồn hình thức luôn được quan tâm hơn cả. Do vậy, trong phạm vi môn học này, khi nói đến nguồn của pháp luật chủ yếu đề cập đến nguồn hình thức của nó.

- Như vậy, có thể hiểu, nguồn của pháp luật là tất cả các yếu tố chứa đựng hoặc cung cấp căn cứ pháp lý cho hoạt động của cơ quan nhà nước, nhà chức trách có thẩm quyền cũng như các chủ thể khác trong xã hội.

- Nhìn chung, trên thế giới, nguồn của pháp luật khá phong phú, bao gồm nhiều loại khác nhau. Trong đó, văn bản quy phạm pháp luật, tập quán pháp, tiền lệ pháp là những loại nguồn cơ bản, các loại nguồn khác (đường lối, chính sách của đảng cầm quyền, các quan niệm, chuẩn mực xã hội, lệ làng, hương ước, tín điều tôn giáo, các hợp đồng…) là những nguồn không cơ bản. Trong điều kiện hợp tác quốc tế hiện nay, điều ước quốc tế được coi là nguồn cơ bản của pháp luật.

* Các phương thức tạo nguồn của pháp luật Việt Nam hiện nay:

- Nhà nước ban hành ra các văn bản quy phạm pháp luật.

- Nhà nước thừa nhận các phong tục tập quán có sẵn trong cộng đồng dân cư, phù hợp với ý chí của nhà nước thành tập quán pháp.

- Nhà nước thừa nhận quyết định, bản án của tòa án khi giải quyết các vụ việc cụ thể, mang tính mẫu mực, có chứa đựng khuôn mẫu để giải quyết các vụ việc khác tương tự thành án lệ.

Xem thêm: 80 CÂU VẤN ĐÁP LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT HLU (download file bộ câu hỏi vấn đáp ở bài này)