* Phân tích nội dung:

- Đây là nguyên tắc cơ bản, quan trọng bậc nhất trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước tư sản và hiện được áp dụng vào tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước của rất nhiều nhà nước đương đại.

- Nguyên tắc này bao gồm những nội dung cơ bản sau:

+ Quyền lực nhà nước được phân chia thành nhiều loại quyền khác nhau như quyền lập pháp, quyền hành pháp, quyền tư pháp và được trao cho các cơ quan nhà nước khác nhau thực hiện một cách độc lập, mỗi cơ quan chỉ được thực hiện một quyền. Điều này đảm bảo không một cơ quan nào nắm trọn vẹn quyền lực nhà nước, cũng như không một cơ quan nào có thể lấn sân sang hoạt động của cơ quan khác.

Thực chất của sự phân chia quyền lực là phân định một cách rạch ròi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước, đồng thời đảm bảo sự chuyên môn hóa trong việc thực hiện quyền lực nhà nước.

Các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp đều thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình trên cơ sở pháp luật.

+ Giữa cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp còn có sự kiềm chế, đối trọng, chế ước lẫn nhau theo phương châm không cơ quan nào nằm ngoài sự kiểm soát, giám sát từ phía cơ quan khác. Điều này nhằm ngăn ngừa tình trạng lạm quyền, chuyên quyền, độc đoán hoặc thiếu trách nhiệm trong việc thực hiện quyền lực nhà nước, qua đó, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức trong xã hội cũng như có thể tránh được những mối nguy hại khác.

Sự kiểm soát, giám sát lẫn nhau giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp cũng thể hiện sự phối hợp với nhau nhằm tạo nên sự thống nhất của quyền lực nhà nước.

- Ở các nước tư bản, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội cụ thể, việc áp dụng nguyên tắc phân quyền trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước không hoàn toàn giống nhau. Thực tế cho thấy, có thể có 3 mô hình áp dụng nguyên tắc này trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước tư sản: mô hình phân quyền cứng rắn (Mỹ); mô hình phân quyền mềm dẻo (Anh, Đức); mô hình phân quyền hỗn hợp (Pháp, Nga). Sự khác nhau giữa 3 mô hình này thể hiện ở cơ cấu các thiết chế quyền lực tối cao, địa vị của từng thiết chế cũng như mối quan hệ giữa chúng.

- Trong thực tiễn tổ chức bộ máy nhà nước, sự phân chia quyền lực nhà nước không chỉ giới hạn ở việc phân chia quyền lực theo chiều ngang (lập pháp, hành pháp, tư pháp) mà còn diễn ra theo chiều dọc, giữa nhà nước liên bang với nhà nước thành viên, giữa chính quyền trung ương với chính quyền địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau.

* Ý nghĩa:

- Việc phân công, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện 3 quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp là nhằm tránh tập trung quyền lực vào một chủ thể, tránh hiện tượng “vừa đá bóng, vừa thổi còi” cũng như nhằm duy trì tính toàn vẹn, thống nhất của quyền lực nhà nước.

- Quyền lực nhà nước có thể được thực hiện bằng nhiều cơ quan nhà nước, nhà chức trách có thẩm quyền nhưng bộ máy nhà nước vẫn luôn phải là 1 chỉnh thể thống nhất.

Xem thêm: 80 CÂU VẤN ĐÁP LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT HLU (download file bộ câu hỏi vấn đáp ở bài này)