* Phân tích vị trí, vai trò:

- Vị trí: Nhà nước ở vị trí trung tâm của hệ thống chính trị, nơi hội tụ của đời sống chính trị xã hội. Nhà nước có quan hệ mật thiết với tất cả các tổ chức khác trong hệ thống chính trị, thu hút các tổ chức đó về phía mình.

- Vai trò: Nhà nước có vai trò chủ đạo, đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định trong hệ thống chính trị. Nhà nước quyết định bản chất, đặc trưng, quá trình tồn tại và phát triển của cả hệ thống chính trị. Nhà nước có thể làm xuất hiện hoặc mất đi một tổ chức nào đó trong hệ thống chính trị.

- Sở dĩ nhà nước giữ được vị trí trung tâm và có vai trò chủ đạo đó là vì, so với các tổ chức thành viên khác của hệ thống chính trị, nhà nước có những ưu thế đặc biệt quan trọng:

+ So với các tổ chức khác trong hệ thống chính trị, nhà nước được xây dựng, bảo vệ, củng cố, phát triển trên nền tảng xã hội rộng lớn nhất.

Nhờ đó, nhà nước có khả năng và điều kiện triển khai thực hiện pháp luật cũng như các chủ trương chính sách của nó một cách nhanh chóng và có hiệu quả nhất.

+ Nhà nước là tổ chức đại diện chính thức, hợp pháp cho toàn thể xã hội, nhân danh xã hội để thực hiện việc tổ chức và quản lý hầu hết các mặt của đời sống xã hội.

Tư cách và địa vị của nhà nước đã tạo cho nhà nước một vị thế vững chắc để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình.

+ Nhà nước có quyền lực công khai, bao trùm toàn xã hội, quyền lực nhà nước có phạm vi tác động rộng lớn nhất so với quyền lực của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị.

Để thực hiện quyền lực của mình, nhà nước có bộ máy hùng mạnh nhất, bao gồm hệ thống cơ quan nhà nước từ trung ương tới địa phương, trong đó có cả các cơ quan bạo lực để đảm bảo việc thực hiện quyền lực nhà nước.

+ Nhà nước có pháp luật, công cụ quản lí xã hội có hiệu quả nhất.

Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung mang tính bắt buộc đối với tất cả mọi người. Pháp luật do nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện bằng tất cả sức mạnh của mình, trong đó có sức mạnh cưỡng chế. Nhà nước sử dụng toàn bộ sức mạnh của mình để tổ chức thực hiện và bảo vệ pháp luật. Khi cần thiết, nhà nước sử dụng sức mạnh bạo lực của mình để đảm bảo cho pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh trong cuộc sống. Nhờ vậy, các quy định của pháp luật có thể được triển khai và thực hiện một cách rộng rãi trong toàn xã hội, do đó, các chính sách của nhà nước có thể trở thành hiện thực trong xã hội.

+ Nhà nước có sức mạnh vật chất to lớn nhất, vì vậy nhà nước có đầy đủ phương tiện vật chất cần thiết để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.

Với tư cách là tổ chức đại diện cho toàn xã hội, nhà nước có thể trở thành chủ sở hữu những tư liệu sản xuất quan trọng nhất của toàn xã hội. Mặt khác, nhà nước có quyền đặt ra và thu các loại thuế, nhờ đó, nhà nước có nguồn lực vật chất to lớn không những đảm bảo cho sự hoạt động của mình mà còn có thể hỗ trợ các tổ chức khác trong hệ thống chính trị.

+ Nhà nước là tổ chức duy nhất trong hệ thống chính trị mang chủ quyền quốc gia.

Nhà nước có toàn quyền quyết định và thực hiện các chính sách đối nội, đối ngoại của mình, không lệ thuộc vào ý chí từ bên ngoài; có quyền nhân danh cả quốc gia và toàn thể dân tộc trong quan hệ đối ngoại và là chủ thể của công pháp quốc tế.

Những mối quan hệ quốc tế về chính trị, kinh tế làm cho nhà nước càng nổi bật hơn trong hệ thống chính trị, giúp nó củng cố và nâng cao vị trí, vai trò của mình trong hệ thống chính trị.

* Ý nghĩa:

- Việc xác định rõ vai trò, vị trí của nhà nước cho chúng ta thấy được tầm quan trọng của nhà nước trong hệ thống chính trị.

- Khẳng định vị trí trung tâm của nhà nước đối với hệ thống chính trị.

- Hoạt động của nhà nước có tác động to lớn đối với hệ thống chính trị. Vì vậy, nếu như nhà nước vận hành tốt thì có lợi cho hệ thống chính trị và ngược lại.

Xem thêm: 80 CÂU VẤN ĐÁP LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT HLU (download file bộ câu hỏi vấn đáp ở bài này)